Hoofdmenu
Onderstaande tekst heb ik vertaald vanuit het Engels. De originele tekst: "How to read your horse's body language", is geschreven door Jennifer Williams, gepost op www.equisearch.com Ik vind het een mooie, uitvoerige en heldere tekst, vandaar. Mocht je nog vragen hebben over de taal van (je) paard(en) wat je niet kan plaatsen: mail me dan je vraag waarbij je de context waarin je paard gedrag laat zien beschrijft.
Veel lees-
Subtiele veranderingen in de houding, uitdrukking en bewegingen van je paard kunnen je belangrijke signalen geven over wat er in hem omgaat.
Grote kans dat je heel goed begrijpt wat je paard je zegt als hij zachtjes hinnikt terwijl jij zijn voer brengt. De betekenis van een gespitst oor en opstaande achterhoef zijn ook behoorlijk duidelijk.
Maar niet alle paardentaal is net zo duidelijk. Weet je wat een geklampte staart indiceert? Wat een veulentje zegt als hij klappert met zijn tanden? Nog veel belangrijker, ben je in staat om subtiele signalen van angst of frustratie te herkennen voordat ze escaleren in iets veel ergers?
Omdat mensen zo gewend zijn aan verbale communicatie, is het vanzelfsprekend dat er een focus ontstaat op het gehinnik van een paard en er geprobeerd wordt om te achterhalen wat hij ermee wil te zeggen. Maar zoals zoveel diersoorten, communiceren paarden meer d.m.v. houdingen, gebaren en uitdrukkingen dan dat ze dat met hun stembanden zullen doen.
Het vermogen om deze paardenlichaamstaal te lezen en hierop te reageren is hetgene wat goede trainers onderscheid van de rest. Van een afstand bekeken kan het lijken alsof deze experts gedachten kunnen ” lezen”, maar de werkelijkheid is, dat ze de meest kleine nuances van het paard opmerken en hierop reageren, zowel op de grond als in het zadel.
Dat is geen mystieke gave. Iedereen die tijd spendeert onder de paarden kan leren in te zoomen op hun unieke vormen van non-
Wat zijn oren zeggen
Een van de eerste lessen die een nieuwe ruiter wordt geleerd is dat als een paard zijn oren naar voren staan, hij alert is, oplet en/of geïnteresseerd is in wat er voor hem is, en als zijn oren naar achteren gespitst zijn dichtbij de nek, hij boos is en klaar staat om te bijten of te trappen. Maar de oren hebben meer te zeggen dan alleen dat:
• Naar buiten/opzij gedraaid. Het paard slaapt of is ontspannen en het kan zijn dat hij niet is afgestemd op wat er om hem heen gebeurd. Je wilt niet op dit paard afstappen en hem aantikken omdat hij kan schrikken en reageren door over je heen te rennen, al draaiende en trappende. In plaats hiervan, roep zijn naam of maak wat geluid, en benader hem niet totdat hij zijn hoofd draait of anderszins laat zien dat hij zijn aandacht bij jou heeft.
• Naar achteren gedraaid. Als de oren van je paard naar achteren gericht zijn, maar niet gespitst, betekent het meestal dat hij luistert naar iets achter hem—het kan zijn dat hij aan het overwegen is om ofwel weg te rennen of om te keren en het geluid te onderzoeken. Als het gepaard gaat met een zwiepende staart of andere signalen van lichaamsspanning, kunnen naar achteren gedraaide oren een voorbode zijn van naar achteren gespitste oren.
• Snel draaiend/flikkeren. Oren die heen en weer flikkeren zijn een teken dat het paard in een hoge staat van angst (bezorgdheid) of alertheid is. Misschien probeert hij de bron van een beangstigend geluid of geur te achterhalen, of hij kan bedolven zijn door te veel prikkels.
Wat zijn hoofdhouding zegt
De houding en beweging van een paardenhoofd zijn gemakkelijk te begrijpen en kunnen je veel vertellen over zijn gemoedstoestand en wat hij denkt.
• Laten zakken. Een afgezakt hoofd is een teken dat je paard ontspannen is en zich goed voelt en zijn oren zullen meestal tegelijkertijd naar de zijkanten hangen. Als hij in zijn stal of paddock staat met een naar beneden gezakt hoofd, is hij waarschijnlijk aan het rusten of in slaap; roep zijn naam en maak je toenadering duidelijk zodat je hem niet laat opschrikken.
• Opgericht. Je paard is gefocust op iets in de verte, en hij probeert waarschijnlijk te achterhalen of hij zou moeten vluchten, onderzoeken of het negeren. Als zijn leider, moet je, je realiseren dat hij zijn aandacht niet bij jou heeft, en hij op het punt staat om te gaan spoken of te blokkeren; om te voorkomen dat dit gebeurd moet je zijn focus herkrijgen.
Een paard wat zijn hoofd opricht onder het rijden, kan pijn hebben, met name als hij zijn rug ook hol maakt, zijn oren naar achteren spitst of met zijn staart knijpt. Ga je tuig zorgvuldig na op uitgestoken schroeven of andere bronnen van ongerief en zorg voor een goede pasvorm. Als het gedrag blijft aanhouden, bel dan een dierenarts om je paard te onderzoeken op rugpijn.
• Kronkelen. Het hoofd iets omlaag brengen en de nek heen en weer schudden is een agressieve uiting, die vaak uitgevoerd wordt door hengsten die met een dwarsliggende merrie aan het vechten is of haar bij de kudde drijft . Als je dit een paard ziet doen, is het een code rood. Je moet vaststellen waarom het paard agressief is en de situatie ontdoen. Dit kan bijvoorbeeld betekenen: zijn aandacht terugkrijgen, hem uit de ruimte verplaatsen of alleen van hem wegkomen.
Wat zijn voorbenen zeggen
We worden allemaal vroeg geleerd om uit te kijken voor de achterbenen van een paard omdat hij hiermee trappen kan, maar de voorbenen kunnen ook behoorlijk wat zeggen:
• Wijdbeens staan. Een paard spreid zijn voorbenen naar de zijkanten en leunt naar achteren als hij bang is—het kan zijn dat hij in een paar seconden gaat spoken of blokkeren.
Verwondingen of gezondheidsproblemen, zoals zwakte door ondervoeding of neurologische beschadiging, kan er ook de reden van zijn dat een paard met zijn voorbenen gespreid staat. Bel een dierenarts als een paard wat wijdbeens staat niet wil of kan bewegen.
• Schrapen met het been. Paarden schrapen met het been—een ronddraaiende beweging met het voorbeen dat een gat kan slaan in zachte grond—om meerdere redenen. Het verveelde of ongeduldige paard schraapt met zijn voorbeen als hij vast staat—hij zegt dat hij het beu is om stil te moeten staan en dat hij er klaar voor is om te gaan! Gestreste paarden kunnen schrapen in de trailer of onder voertijd, en het gedrag stopt als de prikkel wat de spanning geeft weg is.
Schrapen om woede aan te geven is zeldzamer, maar het is een signaal waar je aandacht aan moet besteden: in deze gevallen, is het schrapen krachtiger en is vaak gecombineerd met gespitste oren. Bij een vrij lopend paard, gaat dit schrapen vaak vooraf aan een aanval. Als je dit ziet, zorg dat je weg komt en dat je niet tussen hem en een ander paard staat wat de aanleiding van zijn agressie is. Bij een paard wat vast staat of vast wordt gehouden, kan krachtig, boos, schrapen vooraf gaan aan een beet of een trap. In dit geval, zet andere paarden weg, corrigeer hem met een scherpe “nee”, en verkrijg vervolgens de aandacht terug door hem te verplaatsen of hem aan het werk te zetten.
• Stampen. In tegenstelling tot schrapen, is stampen het optillen en neerzetten van de hoef op de plaats op een krachtige manier. Paarden stampen om irritatie aan te geven. Meestal is het iets kleins, zoals een vlieg die ze proberen kwijt te raken. Hoe dan ook, stampen kan ook aangeven dat je paard gefrustreerd raakt van iets wat je aan het doen bent, en als je dit niet oppikt, kan het overgaan in sterkere signalen.
• Slaan. Een slag is een krachtige, voorwaartse trap met een voorbeen dat ofwel agressief of defensief is. Dit is een gevaarlijke actie. Als je geluk hebt, houd je er alleen een blauwe plek aan over, maar een trap kan een been breken. Als het paard omhoog komt en je hoofd raakt, kan hij je met gemak doden. Gelukkig slaan paarden zelden zonder waarschuwing, zoals stampen en schrapen, gesperde ogen, een verheven hoofd of gespitste oren. Daarom is het belangrijk om te luisteren naar de signalen zodat je de aandacht van je paard kan verleggen of je kan voorbereiden op gedrag wat verslechtert.
Wat zijn achterbenen zeggen
De achterbenen van een nerveus of gefrustreerd paard zijn gevaarlijk gebied om voor te waken:
• Op slot zetten. Als en paard zijn been op slot zet, laat hij de toon op de grond rusten en laat zijn heup hangen. Als dit gecombineerd is met een gezakt hoofd of oren die naar de zijkanten hangen, is dit het teken van een paard wat aan het ontspannen en rusten is. |Het kan zijn dat je hem zo nu en dan zijn gewicht ziet verplaatsen, hij ontgrendelt het ene been en zet het andere op slot. Hoe dan ook, als je paard voortdurend zijn gewicht snel van de ene naar de andere hoef wisselt, heeft hij waarschijnlijk pijn en kan geen comfortabele houding aannemen; je moet je dierenarts bellen.
Een paard kan ook een achterhoef op slot zetten als hij geïrriteerd of defensief is en overweegt om te trappen. In dat geval, kan het ook zijn dat hij zij hoofd optilt en zijn oren naar achteren draait, en het kan zijn dat hij over zijn schouder naar achteren kijkt om een oog te kunnen houden op de waargenomen dreiging. Het beste wat je dan kan doen is zijn achterhand omzetten en hem voorwaarts bewegen en weg van dat waar hij zich druk over maakt.
• Opgetild. Je paard kan een been van de grond tillen om te laten merken dat hij geïrriteerd is. De oorzaak kan iets kleins zijn zoals een paardenvlieg, of het zou kunnen zijn dat hij geërgerd is door een paard of persoon achter hem en hierdoor je paard dreigt om te trappen.
Aan het meer agressieve eind van het spectrum, zijn veel van de waarschuwingssignalen vergelijkbaar met een paard met een op slot staand been: Het zou kunnen dat hij zijn hoofd optilt, zijn oren spitst en mogelijk zelfs met zijn hoofd heen en weer schud ter waarschuwing. Je doel zal zijn om hem weg te halen van waar hij zich dan ook druk over maakt en zijn aandacht terug te halen door hem aan het werk te zetten.
Wat zijn snoet zegt
Behalve eten en hinniken, kan de snuit en mond van een paard je een paar dingen vertellen over hoe hij zich voelt:
• Hangende lip of ontspannen mond. Een paard wat rustig staat met een hangende onderlip kan aan het ontspannen zijn of zelfs in slaap. Als je hem benaderd, doe het bewust en roep zijn naam om te voorkomen dat je hem laat schrikken. Als hij eenmaal waker is en rond loopt, dan zou zijn lip weer in de normale stand moeten terug keren. Hoe dan ook, als de slapte in zijn mond blijft bestaan terwijl hij attent is, dan kan het zijn dat hij een verwonding of een neurologisch probleem heeft. Vraag je dierenarts om dit te onderzoeken.
• Kauwen. Het kan er een beetje grappig uitzien om je paard te zien kauwen terwijl hij niet aan het eten is, maar dit is een goed teken als je hem aan het trainen bent. Het geeft weer dat hij ontspannen is en aan het denken, en dat betekent dat hij beurtelings aan het leren is.
• Klapperende tanden. Een veulen zal soms zijn nek optillen, zijn hoofd naar voren duwen, zijn lippen krullen en met zijn tanden op elkaar klapperen. Het kan voor ons komisch lijken, maar voor hem is het belangrijk gedrag: Dit is hoe het veulen andere paarden zegt: “Hey! Ik ben een baby! Doe me alsjeblieft geen pijn!” Je zult dit het meeste zien bij veulens en jonge paarden en af en toe onder meer onderdanige jaarlingen. Doorgaans stoppen ze tegen de tijd dat ze 2 of 3 jaar oud zijn.
• Flemen. Flemen is een van die andere gedragingen die er grappig uitzien maar een belangrijke functie dienen: als een paard iets ruikt waar hij onzeker over is, tilt hij zijn hoofd op, krult zijn bovenlip, ademt lucht in en blaast deze terug naar buiten. Dit geeft hem de mogelijkheid om de geurdeeltjes door een constructie in zijn neus te duwen wat het Vomeronasaal Orgaan(VNO) wordt genoemd.
Het VNO maakt dat paarden chemische stoffen in de lucht beter kunnen achterhalen, meestal feromonen die uitgestoten worden door paarden die ontvankelijk zijn voor seks. Je ziet hengsten het meest vaak flemen als ze aan het bepalen zijn of een merrie opgewonden is en klaar is om te dekken.
• Bewegende neusvleugels. Een paard zal zijn neusvleugels wijd openen om meer lucht naar binnen te trekken onder het bewegen. Op andere momenten, kan het zijn dat de neusvleugels opensperren en zelfs trillen als hij geschrokken of nerveus is—dit is een van die minder opvallende communicatie wat zich kan ontwikkelen in iets serieuzer als je er niet direct aandacht aan besteed.
• Gespannen, nijpende of samengetrokken mond of snoet. Dit is een subtiel teken en die kan gemakkelijk gemist worden. Spanning rond de mond vertelt je dat je paard zich zorgen maakt, gestrest of bang is. Als je ziet dat zijn snoet gespannen wordt, reageer hier dan op door hem ofwel uit de situatie te halen ofwel hem door de stress of angst heen te helpen zodat hij niet over hoeft te gaan op “luidere” boodschappen zoals bijten of weg rennen.
• Opengesperde mond met de tanden zichtbaar. Dit teken kan verschillende dingen weergeven, afhankelijk van de context. Als het paard tegelijkertijd en zijn oren spitst en je kan oogwit zien, dan is hij boos en waarschijnlijk slechts secondes weg van jou of een ander paard bijten—ga direct uit zijn weg om te voorkomen dat je gewond raakt. Als een paard zijn mond openspert onder het rijden, dan kan het zijn dat hij pijn heeft. Ga na of je optoming en bit past, en plan een onderzoek door de tandarts in om er zeker van te zijn dat zijn gebit hem geen zeer doet. Als laatste, als je paard niet meer eet en met een gestrekte nek en opengesperde mond staat, dan kan het zijn dat hij aan het stikken is, een verstopping in zijn slokdarm. Dit is een noodgeval; verwijder het resterende voedsel en bel direct je dierenarts.
Wat zijn ogen zeggen
De oogbewegingen van je paard vertellen je niet alleen wat hij denkt, maar ook waar zijn aandacht op gericht is:
• Spanning.Net zoals bij spanning rond de snuit, is spierspanning rond de ogen een subtiel, vroeg signaal van stress, angst of ongemak. Je kan dit zien aan een gerimpeld bovenste ooglid of spanning in de ooghoek. Als je leert deze informatie op te vangen en snel reageert, kan je grotere problemen voorkomen.
• Snel knipperen. Als de ogen van je paard snel knipperen, is hij waarschijnlijk bang en aan het uitkijken naar een vluchtweg. Dit signaal kan voorafgaan aan spoken of blokkeren, maar als je paard zich opgesloten voelt kan hij reageren door te bijten of te trappen in een poging om weg te kunnen komen. Haal hem uit de situatie of kalmeer hem voor je eigen veiligheid.
• Oogwit laten zien. Om dit teken correct te interpreteren, is het nodig dat je, je paard kent en wat normaal gedrag is voor hem. Bij sommige paarden is het oogwit (het ondoorzichtige witte gedeelte van de oogbal wat het hoornvlies omgeeft) altijd zichtbaar, vooral bij Appaloosa’s en Pinto’s die veel wit op hun hoofd hebben. Bij sommige paarden is het oogwit alleen te zien als ze geschrokken zijn of licht verontrust.
Meestal, echter, tegen de tijd dat een paard opgewerkt is tot het punt dat je het oogwit kan zien, is hij volledig overstuur. Als zijn oren ook gespitst zijn, is hij boos. Als hij trilt of snuift, is hij bang. Wat het dan ook is, je zult snel moeten handelen om hem gerust te stellen of af te leiden om te voorkomen dat hij gaat spoken, blokkeren of defensief wordt.
Wat zijn staart zegt
Meer dan slechts een vliegenmepper, is de staart een van de meer bewegelijke methodes van paardentaal:
• Geheven of “als een vlag”. Een staart wat boven de rug wordt gedragen is een teken van opwinding. Dit gedrag wordt vaak geassocieerd met Arabieren, maar elk paard zal dit doen als ie maar energie genoeg heeft—de één iets sneller dan de andere. Een paard die zo opgewonden is dat hij met zijn staart vlagt let niet zo op jou, en is waarschijnlijk geneigd om te spoken, te bokken of te blokkeren. Je moet hem aan het werk zetten om zijn focus terug te krijgen.
• Geklampt. Een nerveus of gestrest paard zal zijn staart naar beneden drukken, en het kan zijn dat hij zijn achterhand intrekt. Dit is een goed moment om hem gerust te stellen en om te proberen om zijn vertrouwen op te bouwen. Als je paard zijn staart geklampt houd onder het rijden, kan het zijn dat hij ongemak of pijn heeft; je moet zeker te weten komen dat hij gezond is en dat zijn optoming goed past. Bel je dierenarts als het gedrag aanhoud terwijl er geen duidelijke reden voor lijkt te zijn.
• Zwiepen. De staart zachtjes heen en weer slaan is om de vliegen weg te jagen. Maar als het paard de staart zo hard mogelijk heen en weer slaat is hij geïrriteerd of boos. Dit is meestal een behoorlijk duidelijk waarschuwingssignaal dat hij gaat trappen of bokken en je moet er direct aandacht aan besteden.
Als je paard vaak onder het rijden met zijn staart zwiept, ga dan je optoming na om je ervan te verzekeren dat alles passend is en er geen scherpe of flapperende dingen hem zeer doen. Als hij doorgaat met het gedrag, vraag dan je dierenarts om hem te onderzoeken op pijn of kreupelheid.
Wat zijn hele lichaam zegt
Soms heb je het gehele plaatje nodig om erachter te komen wat er aan de hand is met je paard:
• Spanning. Als de spieren van je paard stram-
• (T)rillen. Beven is bijna altijd een teken van angst. Extreem nerveuze paarden kunnen trillen als ze bloot worden gesteld aan iets nieuws, maar ik zie het, het meeste bij geredde paarden die in het verleden zijn mishandeld en erg bang zijn om aangeraakt te worden. We hadden één merrie wiens hele lichaam elke keer gespannen werd als we naar haar toe gingen, en toen we voor het eerst probeerden om haar achterbenen op te tillen, sloeg de angst om in trillen, wat zo erg was dat ze bijna neerviel. In eerste instantie was ik bang dat er iets psychisch niet in orde was met haar, maar ze toonde geen andere signalen van ziekte of blessures. Het was simpelweg angst.
Een paard wat zo bang of nerveus is dat hij trilt, staat op het punt om ofwel weg te rennen of te vechten om zichzelf te beschermen. Als je dit ziet, stop dan met wat je dan ook aan het doen bent en geef je paard een paar minuten om te kalmeren. Als hij ontspannen is, herintroduceer dan langzaam hetgeen hem bang maakte. Wees rustig en kalm met hem, en hij zal je houding oppikken. Het werken met een paard wat bang of nerveus is kost veel tijd en geduld. Het zou kunnen zijn dat je een ervaren trainer wilt inhuren om hem de kwesties te laten verwerken.
• Jou aanraken. Als een paard naar je reikt om je aan te raken met zijn snoet, zou het kunnen zijn dat hij je probeert te nijpen of te bijten. Of het zou kunnen zijn dat hij nieuwsgierig is en je nagaat. Een andere mogelijkheid is dat hij nerveus is en een beetje geruststelling nodig heeft. Dit is een van die situaties waarin je, je paard moet kennen om het verschil te kunnen onderscheiden.
Ik werkte ooit met een klein merrieveulen wat constant nerveus was. Na een dag of twee, toen ze zich op haar gemak bij me voelde, begon ze naar me uit te reiken en me met haar snoet zachtjes aan te raken als er iets haar bang maakte. Dat was mijn signaal om haar af te remmen, haar gerust te stellen en haar gewend te laten raken aan het nieuwe iets. Als ik haar niet goed genoeg had gekend, had ik kunnen denken dat ze drammerig was en haar kunnen “corrigeren” om niet te gaan bijten—wat haar meer nerveus zou hebben gemaakt en had kunnen veroorzaken dat ze ging blokkeren op dingen die haar bang maakte.
• Zwaaiende achterhand. Als je paard met zijn achterhand zwaait, kan het één van de twee dingen betekenen. Doorgaans is hij aan het waarschuwen dat hij op het punt staat om te gaan trappen. In dat geval, staan zijn oren waarschijnlijk naar achteren, kan het zijn dat hij zijn staart knijpt, en zijn lichaam zal gespannen zijn. Haal hem weg van wat hem dan ook boos maakt en zet hem aan het werk.
Een opgewonden merrie zal ook met haar achterhand zwaaien, om de aandacht proberen te krijgen van enkele hengsten die in de buurt zouden kunnen zijn. Ze zal ook zeer waarschijnlijk haar staart optillen en het naar één kant draaien, en het kan zijn dat een klein beetje urineert.
Het kost tijd om de lichaamstaal van een paard te leren. Als je met je paard werkt, observeer dan hoe zijn houdingen en uitdrukkingen veranderen als hij interactie heeft met zowel jou als andere mensen en dieren. Voor je het weet, ga je de meer subtiele signalen dat hij geërgerd of bang is begrijpen, en dan kan je een meer proactieve “dialoog” beginnen, reagerend op zijn informatie en zijn aandacht bij het werk aan de hand houdend. Op een dag, zou de intuïtieve, “gedachten lezende” ruiter die iedereen benijd jij kunnen zijn.